So Sánh Hàn TIG và Hàn MIG: 5 Điểm Khác Biệt Mấu Chốt Bạn Cần Biết

So Sánh Hàn TIG và Hàn MIG Dựa Trên 5 Điểm Khác Biệt Mấu Chốt Là Gì?

Hàn TIG và hàn MIG khác biệt nhau ở 5 điểm chính: Nguyên lý hoạt động (điện cực không nóng chảy so với nóng chảy), Tốc độ hàn (MIG nhanh hơn), Chất lượng mối hàn (TIG đẹp và chính xác hơn), Kỹ thuật yêu cầu (TIG khó hơn), và Ứng dụng (TIG cho vật liệu mỏng và kim loại màu, MIG cho sản xuất hàng loạt và thép dày).

Để giúp bạn có cái nhìn trực quan và dễ dàng phân biệt nhất, Cắt CNC Sắt đã tổng hợp 5 điểm khác biệt cốt lõi giữa hai phương pháp hàn này vào bảng so sánh chi tiết dưới đây.

Xem thêm: http://so-sanh-han-tig-va-han-mig-5-diem-khac-biet-mau-chot-ban-can-biet

Hàn MIG Là Gì và Nguyên Lý Hoạt Động Của Nó Như Thế Nào?

Hàn MIG (Metal Inert Gas), hay còn gọi là hàn hồ quang kim loại trong môi trường khí trơ (GMAW), là một quá trình hàn bán tự động. Trong đó, hồ quang được hình thành giữa một điện cực dạng dây hàn nóng chảy được cấp liên tục và vật hàn. Toàn bộ vùng hồ quang và kim loại nóng chảy được bảo vệ khỏi không khí bởi một dòng khí trơ hoặc khí hoạt tính.

Hàn MIG là một trong những phương pháp hàn phổ biến và dễ tiếp cận nhất. Tên gọi “MIG” thực chất là viết tắt của Metal Inert Gas. Nguyên lý cơ bản của nó là sử dụng một cuộn dây kim loại (dây hàn) làm điện cực và cũng chính là vật liệu đắp. Cuộn dây này được đẩy tự động thông qua một súng hàn với một tốc độ được thiết lập sẵn.

Khi người thợ bóp cò súng, dây hàn sẽ chạm vào vật liệu cần hàn, tạo ra một hồ quang điện cực mạnh. Hồ quang này làm nóng chảy cả dây hàn và bề mặt kim loại gốc, tạo thành một vũng hàn lỏng. Đồng thời, một dòng khí bảo vệ (ví dụ Argon, Heli) sẽ được phun ra từ súng hàn, bao bọc lấy vũng hàn, ngăn chặn oxy và nitơ từ không khí xâm nhập gây oxi hóa và rỗ khí, đảm bảo chất lượng mối hàn.

Tại Việt Nam, bạn sẽ thường nghe đến thuật ngữ “hàn CO2”. Đây thực chất là một biến thể của hàn MIG, được gọi là hàn MAG (Metal Active Gas), sử dụng khí CO2 hoặc hỗn hợp khí có CO2 làm khí bảo vệ. Do chi phí khí CO2 rẻ hơn nhiều so với Argon, phương pháp này cực kỳ phổ biến khi hàn thép carbon.

Hàn TIG Là Gì và Tại Sao Nó Được Coi Là “Nghệ Thuật”?

Hàn TIG (Tungsten Inert Gas), hay hàn hồ quang điện cực không nóng chảy trong môi trường khí trơ (GTAW), là một quá trình hàn thủ công tạo ra mối hàn chất lượng cao. Hồ quang được tạo ra giữa một điện cực Vonfram (Tungsten) không nóng chảy và vật hàn. Que hàn bù được đưa vào vũng hàn bằng tay một cách riêng biệt.

Khác với hàn MIG, hàn TIG là một quá trình đòi hỏi sự khéo léo và kỹ thuật bậc thầy, do đó thường được ví như “nghệ thuật” trong ngành hàn. Tên gọi “TIG” là viết tắt của Tungsten Inert Gas, trong đó “Tungsten” (Vonfram) là vật liệu chính làm nên điện cực. Điện cực này có nhiệt độ nóng chảy cực cao (khoảng 3.422°C), nên nó không bị nóng chảy trong quá trình hàn mà chỉ có vai trò tạo và duy trì hồ quang.

Trong quá trình hàn TIG, người thợ sẽ dùng một tay để giữ súng hàn (mỏ hàn) để điều khiển hồ quang, và tay còn lại để đưa que hàn bù (filler rod) vào vũng hàn khi cần thiết. Nhiều máy hàn TIG chuyên nghiệp còn đi kèm một bàn đạp chân (foot pedal) để người thợ điều chỉnh dòng điện (nhiệt độ) một cách linh hoạt. Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa hai tay và chân cho phép người thợ kiểm soát tuyệt đối vũng hàn, từ đó tạo ra những mối hàn cực kỳ sạch, chính xác và có tính thẩm mỹ vượt trội.

Hàn MIG và Hàn TIG Sử Dụng Các Loại Khí Gì?

Hàn MIG thường dùng khí CO2 (cho thép carbon), hỗn hợp Argon + CO2 (cho thép và inox) hoặc Argon nguyên chất (cho nhôm). Trong khi đó, hàn TIG hầu như luôn sử dụng khí Argon nguyên chất (100% Ar) để bảo vệ mối hàn và ổn định hồ quang, đôi khi pha thêm Heli để tăng nhiệt độ khi hàn vật liệu dày.

Khí bảo vệ là thành phần không thể thiếu trong cả hai phương pháp hàn, quyết định trực tiếp đến chất lượng mối hàn. Việc lựa chọn loại khí phụ thuộc vào phương pháp hàn và loại vật liệu được hàn.

Khí hàn cho máy hàn MIG là gì?

Đối với hàn MIG, có 3 loại khí bảo vệ chính: 100% CO2 (khí hoạt tính), 100% Argon (khí trơ), và khí hỗn hợp (thường là 75% Argon + 25% CO2).

• Khí CO2 (100%): Đây là lựa chọn kinh tế nhất, thường được gọi là “hàn CO2”. Nó tạo ra mối hàn có độ ngấu sâu, rất phù hợp để hàn thép carbon. Nhược điểm là gây bắn tóe nhiều và mối hàn không được sáng bóng.
• Khí Argon (100%): Được sử dụng chủ yếu khi hàn các kim loại màu như nhôm, magie. Argon tạo ra hồ quang ổn định và mối hàn sạch, ít bắn tóe nhưng chi phí cao hơn CO2.
• Khí hỗn hợp (Argon + CO2): Đây là sự kết hợp tối ưu nhất, phổ biến là tỷ lệ 75% Argon và 25% CO2. Hỗn hợp này giảm thiểu bắn tóe so với CO2 nguyên chất, tạo ra hồ quang ổn định và mối hàn đẹp hơn, phù hợp cho cả thép carbon và thép không gỉ.

Khí hàn cho máy hàn TIG là gì?

Đối với hàn TIG, khí Argon (Ar) nguyên chất là lựa chọn gần như duy nhất và phổ biến nhất (chiếm trên 95% các ứng dụng). Đôi khi, người ta có thể sử dụng hỗn hợp Argon + Heli.

• Khí Argon (100%): Argon nặng hơn không khí nên tạo ra lớp màng bảo vệ vũng hàn rất hiệu quả. Nó cũng giúp khởi động hồ quang dễ dàng và duy trì hồ quang ổn định. Đây là khí tiêu chuẩn cho hàn TIG trên mọi vật liệu từ thép, inox đến nhôm.
• Hỗn hợp Argon + Heli (He): Heli được thêm vào để tăng nhiệt lượng của hồ quang, giúp hàn nhanh hơn và ngấu sâu hơn, đặc biệt hữu ích khi hàn các vật liệu dày hoặc các kim loại có độ dẫn nhiệt cao như đồng và nhôm dày.

Hướng Dẫn Kỹ Thuật Hàn TIG và Hàn MIG Cho Người Mới Bắt Đầu Như Thế Nào?

Đối với người mới bắt đầu, hàn MIG dễ tiếp cận hơn với các bước: chuẩn bị bề mặt, cài đặt máy (tốc độ dây, điện áp), giữ góc súng khoảng 10-15 độ và di chuyển đều. Hàn TIG phức tạp hơn, yêu cầu: chuẩn bị bề mặt thật sạch, tạo hồ quang, duy trì khoảng cách hồ quang ngắn, và thêm que bù theo chuyển động chấm-thả nhịp nhàng.

Dưới đây là các bước cơ bản để bạn có thể hình dung về quy trình thực hiện của hai phương pháp hàn này.

Các bước hàn MIG cơ bản?

1. Chuẩn bị an toàn và vật liệu: Luôn đeo mũ hàn, găng tay và đồ bảo hộ. Làm sạch bề mặt vật liệu hàn khỏi gỉ sét, dầu mỡ bằng bàn chải sắt hoặc máy mài.
2. Thiết lập máy hàn: Lắp cuộn dây hàn, kết nối khí bảo vệ. Điều chỉnh điện áp (Volt) và tốc độ ra dây (Ampe) phù hợp với độ dày vật liệu. Một biểu đồ tham khảo thường có bên trong máy.
3. Kẹp mass: Kẹp kìm mass vào vật hàn để tạo thành một mạch điện kín. Đảm bảo tiếp xúc tốt.
4. Thực hiện hàn: Giữ súng hàn một góc khoảng 70-80 độ so với bề mặt. Có hai kỹ thuật chính: đẩy (forehand) cho mối hàn phẳng hơn và kéo (backhand) cho độ ngấu sâu hơn. Bóp cò và di chuyển súng với tốc độ đều đặn để tạo ra mối hàn.

Các bước hàn TIG cơ bản?

1. Chuẩn bị kỹ lưỡng: An toàn là trên hết. Bề mặt vật liệu hàn TIG phải được làm sạch tuyệt đối. Điện cực Vonfram phải được mài nhọn đúng cách.
2. Thiết lập máy hàn: Chọn loại dòng điện phù hợp (DC cho thép, inox; AC cho nhôm). Cài đặt cường độ dòng điện (Ampe) và lưu lượng khí (thường 10-15 L/phút).
3. Tạo hồ quang: Đưa đầu điện cực lại gần vật hàn (cách khoảng 2-3 mm) và nhấn nút trên mỏ hàn hoặc nhấn bàn đạp chân để tạo hồ quang. Tránh để điện cực chạm vào vật hàn.
4. Tạo vũng hàn và thêm que bù: Giữ hồ quang cho đến khi một vũng kim loại nóng chảy nhỏ hình thành. Nghiêng que hàn bù một góc thấp (10-20 độ) và chấm nhẹ vào rìa trước của vũng hàn. Rút que bù ra và di chuyển mỏ hàn tới một chút, sau đó lặp lại quá trình chấm que bù. Đây là chuyển động “chấm-thả” đặc trưng của hàn TIG.
5. Kết thúc đường hàn: Khi kết thúc, từ từ giảm dòng điện bằng bàn đạp hoặc nhả nút để vũng hàn nguội dần, tránh tạo vết lõm. Giữ khí bảo vệ phun thêm vài giây để bảo vệ mối hàn đang nguội.

Ngoài Hàn TIG và MIG, Còn Những Loại Hàn Điện Phổ Biến Nào Khác?

Bên cạnh TIG và MIG, các phương pháp hàn điện phổ biến khác bao gồm: Hàn que (SMAW) – linh hoạt và phổ biến nhất; Hàn hồ quang chìm (SAW) – cho năng suất rất cao trên vật liệu dày; và các công nghệ hiện đại hơn như Hàn Plasma và Hàn Laser cho độ chính xác vượt trội.

Thế giới hàn rất đa dạng. Ngoài hai “nhân vật chính” là TIG và MIG, còn có một số phương pháp quan trọng khác:

• Hàn que (SMAW – Shielded Metal Arc Welding): Đây là phương pháp hàn truyền thống và phổ biến nhất. Nó sử dụng một que hàn có vỏ bọc thuốc. Khi hàn, vỏ bọc này cháy tạo ra khí bảo vệ và lớp xỉ che phủ mối hàn. Hàn que rất linh hoạt, không cần khí, có thể hàn ở nhiều vị trí nhưng tạo nhiều khói và xỉ.
• Hàn hồ quang chìm (SAW – Submerged Arc Welding): Một phương pháp hàn tự động hóa cao, nơi hồ quang được “chìm” dưới một lớp thuốc hàn dạng bột. SAW cho năng suất cực cao, mối hàn chất lượng tốt, thường dùng trong đóng tàu và sản xuất các dầm thép kết cấu lớn.
• Hàn Plasma (Plasma Arc Welding – PAW): Tương tự hàn TIG nhưng sử dụng một dòng hồ quang plasma cực kỳ tập trung và nóng (có thể lên đến 28.000°C). Phương pháp này cho phép hàn với tốc độ cao và độ chính xác vượt trội, đặc biệt trên các vật liệu rất mỏng.

Nguồn Tham Khảo

Nội dung bài viết được tổng hợp và tham khảo từ các nguồn uy tín trong ngành cơ khí và hàn cắt kim loại:

1. TIG vs. MIG Welding: Which One Is Right for You?: https://www.millerwelds.com/resources/article-library/tig-vs-mig-welding-which-one-is-right-for-you
2. What is the Difference Between MIG and TIG Welding?: https://www.twi-global.com/technical-knowledge/faqs/faq-what-is-the-difference-between-mig-and-tig-welding
3. Giáo trình Công nghệ hàn – Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội: Các tài liệu giảng dạy nội bộ về nguyên lý và ứng dụng các phương pháp hàn hồ quang.
4. Sự khác biệt giữa hàn TIG và hàn MIG: https://www.hongky.com/tin-tuc/su-khac-biet-giua-han-tig-va-han-mig
5. Welding Gases: The Ultimate Guide: https://www.weldclass.com.au/blog/95-welding-gases-the-ultimate-guide